Vergoeding systeemtherapie zorgverzekering (basispakket)

Systeemtherapie is opgenomen in de circulaire GGZ-therapieën van Zorgverzekeraars Nederland (ZN). In de circulaire staat onder welke voorwaarden systeemtherapie in aanmerking komt voor een vergoeding vanuit het basispakket van de zorgverzekering.

Systeemtherapie valt alleen onder de verzekerde zorg wanneer deze een beperkt onderdeel vormt van een multidisciplinaire behandeling en daarmee ook van de behandeldoelen in het behandelplan. Het wordt dus alleen vergoed op indicatie van een regiebehandelaar. Systeemtherapie wordt niet vergoed als monotherapie.

Verder geeft de circulaire aan dat systeemtherapie alleen wordt vergoed indien er gebruik wordt gemaakt van evidence based interventies. Daarnaast dient de systeemtherapie te worden uitgevoerd door:

• een psychiater, klinisch psycholoog, psychotherapeut of GZ-psycholoog die zich middels een aanvullende opleiding hierin heeft bekwaamd;
• een behandelaar die op het moment van uitvoeren als systeemtherapeut is geregistreerd in het register van de NVRG en daarmee gebonden is aan de beroepscode voor psychotherapeuten.

De ZN-circulaire waarin systeemtherapie is opgenomen, betreft de verzekerde zorg voor 18+. Indien systeemtherapie geboden wordt in het kader van Jeugdzorg (incl. Jeugd-ggz) bepaalt de gemeente de vergoeding.

In de ZN-circulaire staan de voorwaarden waaronder systeemtherapie wordt vergoed. Daarnaast is het de vraag welke zorgverleners systeemtherapie kunnen declareren. Declaratie verloopt via het Zorgprestatiemodel (ZPM). Om de therapie te kunnen declareren, moet het beroep dat je uitoefent, op de beroepenlijst van het ZPM staan. 

Vanaf 1 januari 2026 wordt de systeemtherapeut, onder voorwaarden, opgenomen als beroep op de beroepenlijst ZPM. Hierdoor wordt het voor een grote groep NVRG-leden mogelijk om consulten te declareren als systeemtherapeut in plaats van op het onderliggende basisberoep. Lees meer.

Voor meer informatie over vergoeding van systeemtherapie via het basispakket van de zorgverzekering: kijk op de pagina met veel gestelde vragen.

Vergoeding systeemtherapie zorgverzekering (aanvullende verzekering)

Relatie- en gezinstherapie wordt vergoed uit het basispakket van de zorgverzekering (ggz 18+) als het wordt geboden in het kader van de behandeling van een psychische aandoening. Het valt onder verzekerde zorg wanneer deze systeemtherapie een beperkt onderdeel vormt van een multidisciplinaire behandeling van uw aandoening. De regiebehandelaar bepaalt hoeveel systeemtherapie nodig is.

Systeemtherapie wordt niet vergoed als het geen onderdeel uitmaakt van een multidisciplinair behandelplan.

In geval van hulp bij gezins- of relatieproblemen, zonder dat er sprake is van een psychische aandoening, kunnen cliënten terecht bij een vrijgevestigde (systeem)therapeut. Deze therapie is voor eigen rekening. Een aantal zorgverzekeringen vergoedt de therapie vanuit de aanvullende verzekering (psychosociale hulp). Hiervoor is een aanvullend lidmaatschap bij een andere beroepsvereniging nodig, zoals de NVPA. 

Btw en relatietherapie

Onder bepaalde voorwaarden zijn therapeuten vrijgesteld van btw-heffing. In het Besluit Staatssecretaris van Financiën 29 maart 2016 wordt uitgelegd onder welke voorwaarden een behandelaar gebruik kan maken van vrijstelling van btw. Hierin wordt onder andere toegelicht dat de therapeut een gezondheidskundige dienst moet verlenen van een gelijkwaardig kwaliteitsniveau als een gezondheidskundige dienst van een BIG-geregistreerde behandelaar. Daarnaast stelt het Besluit dat de behandeling gericht moet zijn op de gezondheidskundige verzorging van de mens.

Een aantal met name genoemde medische diensten zijn niet vrijgesteld van btw omdat ze niet gericht zouden zijn op de ‘gezondheidskundige verzorging van de mens’. Dit is een limitatieve lijst van diensten waaronder relatietherapie.

Toch kan relatietherapie onder bepaalde voorwaarden onder de vrijstellingsbepaling vallen. In het algemeen geldt dat alleen therapeutische handelingen voor vrijstelling in aanmerking komen die ten doel hebben een diagnose stellen, het behandelen en, voor zoveel mogelijk, het genezen van ziekten. Volgens de belastingdienst betekent de toepassing van de btw-vrijstelling concreet dat sprake dient te zijn van een ziekte/stoornis. Ze stelt dat de btw-vrijstelling niet toepasbaar is als ‘geen ziekte/psychische stoornis is gediagnosticeerd bij een cliënt, of een concreet risico op een toekomstige ziekte bestaat’. Om te verduidelijken hoe de belastingdienst de toepassing van de btw-vrijstelling beoordeelt, geeft ze deze voorbeelden.

De NVRG adviseert om vragen over de toepassing van de btw-vrijstelling neer te leggen bij een belastingspecialist. De vereniging kan helaas niet adviseren in individuele gevallen. Mocht je twijfel hebben of een behandeling een therapeutisch doel heeft en hoe dit aangetoond moet worden, of mocht je willen weten hoe je als niet-BIG-geregistreerd therapeut een gelijkwaardig kwaliteitsniveau kunt aantonen, dan kan je belastingadviseur hier antwoord op geven. Ook is het mogelijk om middels vooroverleg een casus voor te leggen bij je belastingkantoor.

Voor meer informatie over de btw-vrijstelling kijk op de pagina met veel gestelde vragen.