Omschrijving

De negatieve invloed van PTSS en in het bijzonder werk-gerelateerde PTSS op familierelaties is algemeen bekend. Interventies die ontwikkeld zijn voor veteranen en hun families zijn echter nieuw en onvoldoende onderzocht. Multi-family therapy (MFT) is een uitgebreide groepsinterventie voor families met kinderen met als doel gedragsverandering te bereiken bij familieleden door interactiepatronen te veranderen. MFT wordt veel toegepast en beschouwd als ‘good practice’.

Het doel van deze studie is om het effect van MFT versus treatment as usual (TAU) te onderzoeken, zoals gerapporteerd door de veteraan na de behandeling. Hierbij wordt de SCORE-15 gebruikt. TAU bestaat uit trauma-gerichte therapie (individueel of in groepen). TAU is individueel gericht, terwijl MFT systeemgericht is.

De studie wordt uitgevoerd op 3 locaties (Psychotraumacentrum (PTC), GGZ Drenthe en Centrum ’45).  Onderzoekspopulatie: ouders (ouder dan 18 jaar) met tenminste 1 kind thuiswonenden waarbij de familieproblemen hun oorsprong hebben in het werk.

Financiering: RZO/defensie

Hoofdonderzoeker: Elisa van Ee, Peter Janssen (promovendus)

Looptijd: September 2017  t/m  december 2022.

Onderzoeksinstituut: Psychotraumacentrum Zuid-Nederland en Radboud Universiteit, Behavioural Science Institute

Contactgegevens: dr. Elisa van Ee, onderzoeker/klinisch psycholoog/systeemtherapeut/hoofdopleider psychotherapie, e.van.ee@reiniervanarkel.nl, e.vanee@ru.nl, 073-6586400

Omschrijving

Evaluatie van After Deployment Adaptive Parenting Tools (ADAPT) voor veteranen en hun familie.

ADAPT is een programma voor ouders met als doel opvoedvaardigheden en emotieregulatie te verbeteren, waarbij ook het functioneren van de familie en het aanpassingsvermogen van het kind bevorderd  wordt. Het groepsprogramma bestaat uit 7 tweewekelijkse sessies van 4uur, waarin 5-10 veteranen echtparen deelnemen.

Het belangrijkste doel van de studie is om het effect van ADAPT te onderzoeken vs TAU op het functioneren van veteranen families, zoals gerapporteerd door de veteraan. Hiervoor wordt de SCORE-15 gebruikt. TAU bestaat uit traumagerichte therapie (EMDR, TF-CBT, NET), ondersteunende counseling (individueel of in groepen) en behandeling met medicijnen. TAU is individueel gericht, terwijl ADAPT systeemgericht is. De onderzoekspopulatie bestaat uit ouders (leeftijd boven de 18 jaar) met tenminste 1 thuiswonend kind (leeftijd 4-12 jaar).. Kinderen nemen niet deel aan de studie.

Financiering: RZO/defensie

Hoofdonderzoeker: Elisa van Ee,  Peter Janssen (promovendus)

Looptijd: September 2017  t/m  december 2022.

Onderzoeksinstituut: Psychotraumacentrum Zuid-Nederland en Radboud Universiteit, Behavioural Science Institute

Contactgegevens: dr. Elisa van Ee, onderzoeker/klinisch psycholoog/systeemtherapeut/hoofdopleider psychotherapie, e.van.ee@reiniervanarkel.nl, e.vanee@ru.nl, 073-6586400

Omschrijving

Onderzoek toont dat symptomen van PTSS niet alleen de persoon met PTSS zelf treffen, maar ook het gezin. Daarnaast zijn er ook aanwijzingen dat familieleden het herstel van de persoon met PTSS kunnen bevorderen. Ondanks deze bevindingen heeft het gezinssysteem nu nog geen prominente plek in de behandeling van PTSS. Er is een gebrek aan evidence-based gezinsbehandelingen en niet duidelijk wat een eerste stap op het gebied van systeeminterventies zou kunnen zijn. Onderzoek dat wel heeft plaatsgevonden heeft met name binnen de doelgroep schizofrenie plaatsgevonden en laat zien dat psycho-educatie aan meerdere families tegelijk positief effect kan hebben op onder andere de communicatie binnen gezinnen. Het doel van mijn studie is om te onderzoeken of familie psycho-educatiegroepen een positief effect kan hebben op het gezinsfunctioneren en individuele lijdensdruk van gezinsleden.

Hoofdonderzoekers: E. van Ee-Blankers en F. van Baalen

Looptijd: 28/11/2019 – 28/07/2022

Onderzoeksinstituut: Psychotraumacentrum Zuid-Nederland en Radboud Universiteit, Behavioural Science Institute

Contactgegevens: dr. Elisa van Ee, onderzoeker/klinisch psycholoog/systeemtherapeut/hoofdopleider psychotherapie, e.van.ee@reiniervanarkel.nl, e.vanee@ru.nl, 073-6586400

Omschrijving

Psychiatrische problematiek zoals een depressieve stoornis, angststoornis of posttraumatische stressstoornis (PTSS) gaan vaak samen met psychosociale problematiek, zoals moeite in het aangaan van sociale interacties evenals onderhouden van interpersoonlijke relaties. Deze problematiek wordt mogelijk deels verklaard door moeilijkheden met sociale cognitie, oftewel het vermogen om adequaat informatie uit de sociale omgeving waar te nemen, te interpreteren, en hier passend op te reageren. Sociale cognitie kan worden onderverdeeld in vier gerelateerde domeinen, te weten mentaliseren (de interpretatie van gedrag gebaseerd op mentale toestanden), emotie herkenning (identificatie en discriminatie van emotionele toestanden, zoals emotionele gezichtsuitdrukkingen), sociale perceptie/kennis (het herkennen van sociale regels en doelen) en attributiestijl (de wijze waarop gebeurtenissen verklaard worden). Collectief zijn deze sociaal cognitieve processen essentieel binnen sociale interactiepatronen.
Binnen het huidige onderzoeksproject wordt er gewerkt aan twee systematische reviews. Middels twee meta-analyses wordt er ten eerste in kaart gebracht wordt hoe mensen met PTSS functioneren op de vier domeinen in vergelijking tot mensen zonder psychische stoornissen. Daarnaast wordt het mentaliserend vermogen bij diverse psychiatrische condities (PTSS, angststoornis, depressie stoornis) vergeleken met een non-klinische controlegroep.

Hoofdonderzoekers: Dr. mr. Elisa van Ee, Leanne van Est, Peter Janssen

Looptijd: onbepaald

Onderzoeksinstituut: Psychotraumacentrum Zuid-Nederland en Radboud Universiteit, Behavioural Science Institute

Contactgegevens: dr. Elisa van Ee, onderzoeker/klinisch psycholoog/systeemtherapeut/hoofdopleider psychotherapie, e.van.ee@reiniervanarkel.nl, e.vanee@ru.nl, 073-6586400

Omschrijving

Als iemand last heeft van PTSS symptomen dan heeft dit niet alleen effect op deze persoon, maar ook op de relatie met zijn of haar partner. Het behandelen van de PTSS symptomen door middel van individuele en ambulante behandelingen heeft positieve effecten op afname van de relatieproblemen. De laatste jaren worden er steeds meer intensieve vormen van trauma behandeling ingezet waarbij patiënten over een kortdurende periode zeer intensief, klinisch dan wel poli klinisch, behandeld worden. Dit onderzoek kijkt naar het effect hiervan op de relatieproblemen en of er na deelname aan een intensieve vorm van trauma behandeling ook nog systemische interventies nodig zijn. Het doel van deze studie is vast te stellen (1) in welke mate patiënten bij wie PTSS is vastgesteld relatieproblemen rapporteren; (2) of intensieve trauma therapie invloed heeft op relatieproblemen; (3) of de indicatie voor een systemische interventie verandert na deelname aan intensieve trauma therapie; en (4) welke predictoren vastgesteld kunnen worden voor indicatie voor systemische interventies na deelname aan intensieve trauma therapie.

Hoofdonderzoekers: Drs. Sharon Jansen, Mw. dr. mr. Elisa van Ee

Looptijd: 2019-2022

Onderzoeksinstituut: Psychotraumacentrum Zuid-Nederland en Radboud Universiteit, Behavioural Science Institute

Contactgegevens: dr. Elisa van Ee, onderzoeker/klinisch psycholoog/systeemtherapeut/hoofdopleider psychotherapie, e.van.ee@reiniervanarkel.nl, e.vanee@ru.nl, 073-6586400

Engelse titel: The reciprocal relationship between symptom reduction and family functioning in patients diagnosed with post-traumatic stress disorder.

Omschrijving

Vanuit de literatuur is bekend dat post traumatische stress(PTSS)- klachten het gezinsfunctioneren negatief beïnvloeden en een slecht functionerend gezin een voorspeller en risicofactor is voor het ontwikkelen van PTSS. In dit onderzoek bekijken we of er een wederzijds verband is tussen PTSS klachten en het gezinsfunctioneren. Vragenlijsten over het gezinsfunctioneren en PTSS klachten worden voor- en na behandeling afgenomen bij cliënten met PTSS, die behandeld worden binnen het Psychotrauma Centrum Zuid-Nederland (Reinier van Arkel). Het gezinsfunctioneren wordt gemeten door vragen over veerkracht, communicatie en overspoeling van emoties. PTSS-klachten worden gemeten door vragen over de DSM-V criteria van PTSS.. Onze hypothese is dat er een wederzijds verband is tussen het gezinsfunctioneren en PTSS en bij de behandeling van PTSS ook het gezin betrokken zal moeten worden. Het onderzoek is belangrijk voor de klinische praktijk om meer zicht te krijgen op de toegevoegde waarde van de implementatie van een systemische benadering in de behandeling van PTSS

Hoofdonderzoekers: Sabine Tjon Pian Gi & Elisa van Ee

Looptijd: 2019 – 2021

Onderzoeksinstituut: Psychotraumacentrum Zuid-Nederland en Radboud Universiteit, Behavioural Science Institute

Contactgegevens: dr. Elisa van Ee, onderzoeker/klinisch psycholoog/systeemtherapeut/hoofdopleider psychotherapie, e.van.ee@reiniervanarkel.nl, e.vanee@ru.nl, 073-6586400

Omschrijving

In alle tijden en alle culturen komt seksueel geweld voor. Hoewel er in deze tijd toenemend aandacht is voor preventie van seksueel geweld of de soms ernstige gevolgen van dit geweld blijft zwangerschap en moederschap ten gevolge van seksueel geweld onderbelicht. Het is niet onaannemelijk dat we hier kunnen spreken van een taboe. Uit klinische ervaring en (het beperkt beschikbare) wetenschappelijk onderzoek naar moeders met een kind geboren uit seksueel geweld is bekend dat deze moeders en kinderen een hoog risico op ontwikkeling van problematiek lopen. Uit een internationaal onderzoek onder experts blijkt dat deze moeders met hun kinderen voor deze problematiek vaak laat in zorg komen doordat de verbondenheid van het kind met de traumatische ervaring niet eerder besproken wordt, ook niet wanneer zij reeds bekend in de geestelijke gezondheidzorg zijn (van Ee & Blokland, 2019). De problematiek die dan wordt gepresenteerd is ernstig, gelaagd, en meervoudig. Toegankelijke handvatten zijn nodig om de preventieve zorg en ketenzorg voor deze moeders met een kind geboren uit seksueel geweld te ontwikkelen en versterken. Dit project wil door kwalitatieve interviews af te nemen bij  hulpverleners betrokken bij de eerste zorg voor het moederschap en ervaringsdeskundigen een laagdrempelig en toegankelijk tool (website) ontwikkelen deels voor professionals en deels voor deze moeders met een kind geboren uit seksueel geweld zelf. Een website biedt tevens de moeders die nog niet in zorg zijn de gelegenheid om deze anoniem te raadplegen.

Hoofdonderzoekers: Mw. Dr. Mr. Elisa van Ee, Adriana Jasperse, Dr. Julia Bala en Drs. Jorin Blokland

Onderzoeksinstituut: Psychotraumacentrum Zuid-Nederland en Radboud Universiteit, Behavioural Science Institute

Contactgegevens: dr. Elisa van Ee, onderzoeker/klinisch psycholoog/systeemtherapeut/hoofdopleider psychotherapie, e.van.ee@reiniervanarkel.nl, e.vanee@ru.nl, 073-6586400

Omschrijving

Suïcide is een van de belangrijkste doodsoorzaken onder adolescenten, maar is nog steeds lastig te behandelen. Attachment Based Family Therapy (ABFT) is een evidence based gezinstherapie, die is ontwikkeld om depressieve klachten en suïcidaliteit onder adolescenten te verminderen. ABFT is een hechtings- en emotiegerichte gezinsaanpak, waarbij het herstellen van vertrouwensbreuken tussen de jongere en diens ouders centraal staat. Hiermee wordt geprobeerd de relatie en samenwerking tussen de jongere en de ouders te verbeteren en hiermee de klachten van de jongere te verminderen.  ABFT wordt in Nederland nog nauwelijks toegepast en is nog niet onderzocht in een Nederlandse SGGZ setting. 

Het doel van deze studie is om de haalbaarheid en toepasbaarheid van ABFT bij Arkin Jeugd en Gezin, in een poliklinische setting te onderzoeken. In een deelonderzoek wordt gekeken naar de invloed van ABFT op de relatie tussen de jongere en diens ouders.

Dit is een niet-gerandomiseerde open studie, waarin de kwaliteit gemonitord wordt rondom de implementatie van ABFT voor adolescenten (12 tot 23 jaar oud) met depressie en suïcidaliteit. Geschikte deelnemers worden verwezen op indicatie van hun huidige behandelaar bij Arkin Jeugd en Gezin. In een pretreatment met een ABFT behandelaar wordt bepaald of ABFT passend is bij het gezin en wordt informed consent getekend. Hierna wordt een online baseline vragenlijst afgenomen bij zowel de jongere als diens betrokken ouder(s).  Suïcidaliteit wordt gemeten voor elke therapiesessie, de andere follow-up metingen vinden drie, zes en negen maanden na baseline plaats. Behandelaren vullen therapietrouwmaten in na elke sessie en vullen aan het eind van de pilot een evaluatievragenlijst in over hun ervaringen met ABFT. Negen in ABFT geschoolde behandelaren en tien betrokken gezinnen, zullen worden geïnterviewd over hun ervaringen met het werken met ABFT.

Hoofdonderzoeker: dr. Nadia van der Spek, universitair docent en GZ-psycholoog/systeemtherapeut

Mede-onderzoeker: drs. Willemieke Dekker, GZ-psycholoog in opleiding tot specialist

Onderzoeksinstituut: Vrije Universiteit Amsterdam, afdeling klinische psychologie.

Contact gegevens: dr. Nadia van der Spek, assistant professor / GZ-psycholoog / Systeemtherapeut, n.vander.spek@vu.nl, 06-24138237

Omschrijving

Partnerrelatietherapie wordt in veel verschillende vormen en voor uiteenlopende psychische klachten ingezet. Deze meta-analyse heeft als doel de evidentie van de effectiviteit van partnerrelatietherapie in het hele domein in kaart te brengen. Hierbij staan de volgende onderzoeksvragen centraal: Hoe effectief is partnerrelatietherapie in het verbeteren van a) relatieuitkomsten, zoals relatietevredenheid en b) psychische klachten, zoals depressie en verslaving? Wat zijn moderatoren van deze effecten? Zijn sommige vormen van partnerrelatietherapie effectiever dan anderen?

Literatuur wordt gezocht in databases zoals MEDLINE, the Cochrane Central Register of Controlled Trials (CENTRAL), PsycINFO en EMBASE. In deze studie worden RCT’s geincludeerd, met volwassen participanten die gerandomiseerd worden naar verschillende interventies, waarvan tenminste één arm partnerrelatietherapie is. Gezinstherapieën worden niet meegenomen in dit onderzoek.

De laatste jaren zijn er veel nieuwe ontwikkelingen op gebied van partnerrelatietherapie geweest, maar er is nog geen recente meta-analyse die deze ontwikkelingen bij elkaar brengt. Wij hebben daarom de intentie om alle wetenschapelijke bevindingen tot nu toe in kaart te brengen, inclusief recente ontwikkelingen.

Hoofdonderzoeker: dr. Nadia van der Spek, universitair docent en GZ-psycholoog/systeemtherapeut

Mede-onderzoekers: drs. Birre van den Heuvel, klinisch psycholoog/promovenda, prof. dr. Pim Cuijpers & dr. Ioana Cristea.

Onderzoeksinstituut: Vrije Universiteit Amsterdam, afdeling klinische psychologie.

Contactgegevens: dr. Nadia van der Spek, assistant professor / GZ-psycholoog / Systeemtherapeut, n.vander.spek@vu.nl, 06-24138237.

Omschrijving

Suïcidaliteit onder jongvolwassenen is een groot probleem. Zelfdoding is de belangrijkste doodsoorzaak onder jongvolwassenen wereldwijd. België en Nederland staan hoog in de lijst met landen waar dit probleem relatief gezien het grootst is. De impact die suïcidepogingen en zelfdoding heeft op jongvolwassenen en hun omgeving is enorm. Daarnaast brengt het ook hoge (economische) kosten  met zich mee.

Ondanks de impact en het feit dat zelfdoding de belangrijkste doodsoorzaak is, is er nog weinig onderzoek naar gedaan naar de behandeling van suïcidaliteit onder jongvolwassenen. Wel is gebleken dat de huidige standaarden in het van behandelen deze jongvolwassenen middels cognitieve therapie, gedragstherapie en medicatie onvoldoende werkt.

Er is ook steeds meer bewijs voor het belang van het betrekken van de omgeving en aandacht voor de (onvervulde) behoefte van (veilige) hechting en erbij horen. De WHO heeft daarom het advies uitgebracht dat de naasten meegenomen moeten worden in de behandeling van suïcidaliteit onder jongvolwassenen. Echter, zowel in België als in Nederland is er weinig bekend over de effectiviteit van gezinsgerichte behandelingen.

Het programma Attachment Based Family Therapy, of ABFT en blijkt in Amerika goede resultaten te geven bij suïcidaliteit. Ook in België en Nederland, wordt deze therapie al in verschillende geestelijke gezondheidszorg voorzieningen toegepast. Er is echter nog niet onderzocht, hoe goed deze behandeling werkt specifiek bij jongvolwassenen, vergeleken met behandelingen die we al hebben en of deze behandeling meer waarde voor hetzelfde geld oplevert.

In deze studie willen we, in navolging va het advies van de WHO, onderzoeken of ABFT in de praktijk beter werkt dan de bestaande behandelingen en of deze behandeling meer waarde oplevert voor hetzelfde geld, dus kosteneffectiever is. Aan dit onderzoek doen 13 instellingen in Nederland en België mee. Onder deze instellingen vallen ziekenhuizen, geestelijke gezondheidszorg instellingen, en vrijgevestigde praktijken. De deelnemers zijn 138 jongvolwassenen tussen de 18 en 25 jaar, die veel last hebben van suïcidale gedachten en die hulp krijgen in één van deze instellingen.

We onderzoeken de verwachting dat, net als in Amerika, in vergelijking met de bestaande behandelingen, ABFT een groter effect zal hebben op het hebben van suïcidale gedachten en suïcidepogingen en dat dit effect stabiel zal zijn over tijd. Ook verwachten we dat ABFT meer kosteneffectief zal zijn.  De resultaten van dit onderzoek kunnen helpen de huidige klinische richtlijnen aan te scherpen en beleidsmakers te voorzien van gedegen informatie over wat werkt en wat niet en welke kosten ermee gemoeid zijn. Om zo bij te dragen aan het doel van dit project, namelijk om te onderzoeken of ABFT inderdaad de zorg voor jongvolwassenen met hoog risico op zelfdoding en hun naasten te verbetert.

Hoofdonderzoekers: dr. Nadia van der Spek (Amsterdam UMC), prof.dr. Claudi Bockting (Amsterdam UMC), prof.dr. Guy Bosmans (KU Leuven)